ارزیابی قابلیت های داده های سنجنده ی modis برای مدلسازی و پیش بینی شیوع بیماری ها در gis (مطالعه ی موردی: بیماری سالک)

شیوع و توسعه بسیاری از بیماری ها وابستگی زیادی با شرایط و محیط طبیعی دارند. مسلما بدون شناخت و توجه به شرایط محیط طبیعی نمی توان برای حفاظت انسان در مقابل بیماری ها و همچنین مبارزه با بیماری برنامه ریزی نمود. کشف تجمع مکانی بیماری ها، فاکتورهای ایجاد کننده بیماری و عوامل محیطی تشدید کننده بیماری، از ضروری ترین برنامه ها در بهداشت عمومی و مدیریت بیماری ها می باشند. لیشمانیوز بیماری انگلی است که به وسیله نیش پشه خاکی ماده به انسان انتقال می یابد و دو نوع اصلی آن لیشمانیای جلدی و احشائی است. شیوع این بیماری در برخی از استان های ایران نظیر اصفهان، فارس، خراسان، خوزستان، کرمان و یزد بسیار چشمگیر است. بر این اساس تعیین کانون های اصلی و شناسایی عوامل موثر در شیوع بیماری برای پیش بینی بیماری حائز اهمیت می باشد. روش های مبتنی بر استفاده از سنجش از دور و gis می توانند با سهولت و سرعت بالایی در سطوح مختلف سیستم های بهداشتی مورد استفاده قرار گیرند. بنابراین با استفاده از تلفیق آنالیزهای آماری و مکانی در gis می توان تجمع های مکانی بیماری را مشخص کرد. در تحقیق حاضر سعی بر آن بوده است تا به کمک تکنیک دور سنجی و gis واستفاده از آنالیزهای چند متغیره و تحلیل اکتشافی داده ها، با استفاده از سه محصول شاخص گیاهی بارز شده، دمای سطح زمین و تولید اولیه ناخالص از سنجنده modis و متغیرهای محیطی شامل، بارندگی، دمای هوا، جمعیت، رطوبت نسبی، طول جغرافیایی، عرض جغرافیایی، ماه و زمان مربوط به استان یزد اقدام به استخراج و مدلسازی کانون های مستعد بیماری سالک شود. بر این اساس در مرحله پیش پردازش از فیلتر، محاسبات همسایگی مکانی وداده های زمان قبل در مدلسازی استفاده شد. بعد ازبررسی و تعیین نقش این داده ها، از ترکیب داده های مختلف در برازش مدل نهایی استفاده گردید، که در مجموع سبب افزایش ضریب تعیین و بهبود مدلسازی شدند. آنالیزهای انجام شده در این مرحله نیز در چهار بازه زمانی ماهانه، فصلی، نیم سال و سالانه انجام پذیرفت تا نقش متغیرها در بازه های زمانی انتخاب شده در شیوع بیماری مشخص شود. نتایج بدست آمده در این مرحله نشان داد بازه زمانی نیم سال با توجه به ضریب تعیین بالاتر نسبت به سه بازه دیگر، مدل بهتری را ارائه داد. در این بازه متغیرهای دمای هوا، تولید اولیه ناخالص و جمعیت محدوده مورد مطالعه، جمعیت، رطوبت نسبی، دمای هوا، تولید اولیه ناخالص و بیماری از داده های همسایگی وتولید اولیه ناخالص و بیماری زمان قبل انتخاب گردیدند. بعد از برازش مدل های بهینه، خروجی های مدل در محیط gis ترسیم شدند.